امروزه مبلمان تنها یک وسیله راحتی در خانه نیست. بلکه می‎توان گفت که تبدیل به نمادی از خانه پر آسایش و امن شده است. خانه جایی است برای داشتن راحتی و آرامش است. قسمتی از خانه که بیش از هر جای دیگری این حس‎ها را تجربه می‎کنیم، روی مبل و به ویژه کاناپه است.

اهمیت مبلمان در زندگی امروزی

اهمیت جایگاه مبلمان در زندگی روزمره ما به قدری است که اغلب، هنگام گذراندن روزهای سخت. مثلاً روزهایی که درگیر یک پروژه یا امتحان هستیم. آرزو می‌کنیم که کاش زودتر این دوره را پشت‎سر بگذاریم تا بتوانیم روی کاناپه شیرجه بزنیم و خودمان را روی آن پهن کنیم.  کاناپه برای ما نمادی از لحظات آسودگی و دلخوشی است. لحظاتی که دغدغه و مشکل خاصی نداشته و اوقات خوشی را در دنیای شخصی خود و یا در کنار عزیز و عزیزانمان تجربه می‎کنیم. در این مطلب سعی خواهیم کرد موارد زیر را پوشش دهیم:

• سیر تاریخی و تاریخچه پیدایش مبل در جهان چیست؟

• تاریخچه طراحی مبل در قرون مختلف چگونه بوده است؟

• سیر تحول تاریخی مبلمان در جهان چگونه بوده است؟

• چگونه و از چه چیزی به مبلمان امروزی رسیدیم؟

جایگاه مبل

بنابراین شاید نادرست نباشد اگر بگوییم امروزه کاناپه نمادی از زندگی روزمره بشری است. اما آیا تاریخچه مبل در جهان هم گویای همین جایگاه برای مبلمان در عصرهای گذشته است؟ سوالی که جلب توجه می‎کند آن است که این وسیله شگفت انگیز از کجا پیدا شده است؟ چه تاریخچه ای را پشت سر گذاشته و چگونه به شکل کنونی خود در آمده است؟

قرون وسطی: دوره پیشامبلی

تاریخچه مبل در جهان گویای آن است که در گذشته‎ها مبلمان عضو ثابت وسایل خانه نبوده است. اما امروزه تصوّر یک خانه بدون مبلمان مشکل است. گویا خانه بدون این وسایل محبوب، کامل نمی‌شود. رومی‎ها و یونانی‌های باستان گرچه دانش بسیاری در زمینه‎های مختلف همچون فلسفه، معماری، علوم مهندسی و علوم مدنی داشتند. اما بعد از یک روز سخت کاری روی سنگ، برنز و یا چوب می‌نشستند. البته روی مبل‎هایی از جنس‌های مذکور که با سنگ‌های رنگی، شیشه و فلز، تزیین شده بودند.

تاریخچه مبل در جهان

بر اساس تاریخچه مبل در جهان. عموم خانه‎ها در دوره قرون وسطی فاقد اتاق نشیمن به مفهومی بودند. که ما امروزه می‎شناسیم و آنچه وجود داشته، یک اتاق معمولی بوده است. که در آن نیمکت‎هایی به شکل زاویه‎دار در اطراف یک آتش قرار می‎گرفته‌اند. تمام ساکنان خانه در این اتاق گرد هم می‌آمدند. اعضای خانواده تا کارکنان و حتی مهمان‌ها روی این نیمکت‌ها که اغلب چوبی بودند می‎نشسته‎اند.

راحتی و کلیسا

یکی از موضوعات قابل توجه در زمینه تاریخچه مبل در جهان. تاثیر کلیسا و تفکرات دینی مسیحی بر حیطه مبلمان است. تفکراتی مبنی بر اینکه آسایش و رفاه بدنی و فیزیکی موجب می‌شود. که روح ما بیشتر به زمین و گرایشات نفسانی نزدیک شده. و برای حرکت کردن به سمت خداوند و داشتن ارتباط بهتر با او سنگین شود.

کلمنت الکساندرا

تصویر فوق مربوط به «کلمنت الکساندرا» یک فیلسوف کلیدی یونانی است. که نقش قابل توجهی در بنیان گذاشتن برخی اندیشه‎های دینی وابسته به کلیسا در اطراف مفاهیمی چون بدن، روح و روان داشته است. وی از شکل‎دهندگان این تفکر بوده است. که رابطه معکوسی بین رشد معنوی و وسایل راحتی همچون مبلمان وجود دارد. با این حال ایشان در این تصویر در وضعیت نشسته روی یک صندلی منحنی، راحت به نظر می‎رسند!

وجود مبل در تاریخ باستان

با این وجود باید بگوییم که حتی در دوره باستان نیز مبلمان وجود داشته است. که گاه در کنار میز شام و زمانی که افراد مایل بودند بخورند و دراز بکشند. استفاده می‎شده است. اما آنچه مسلم است مبلمانی که در آن زمان استفاده می‎شده. بسیار متفاوت از مبل‎های راحتی کنونی با  نشیمن‎های نرم و فنری بوده است.

تاریخچه مبل در جهان و رنسانس

ایده استفاده از مواد نرم و پوشاندن آن‌ها با پارچه و پوست حیوانی ایده جدیدی نبود. همان‌طور که ذکر شد در دنیای باستان نیز از بالش استفاده می‎شده است. اما هنگامیکه قطعات بالش‎مانندی به هم متصل شدند و یک نشیمن راحت ثابت به عنوان مبل را به وجود آوردند. آن زمان بود که یک حیطه مهم در لوازم داخلی منزل پدیدار شد.

مبلمان در دوره الیزابت

مبلمان منزل تا پایان دوره الیزابت (۱۵۵۸-۱۶۰۳) به عضو ثابت طراحی داخلی خانه تبدیل شد. برای قرن‎ها پس از آن در انگلستان توسعه یافت. با هر چیز پارچه‌ای دیگر مربوط به دکوراسیون خانه،همچون پرده، دیوار آویزهای پارچه‌ای، فرش و سایر کفپوش‌ها و پارچه کتان.

مهم است که توجه داشته باشیم که این دوره نیز مربوط به زمان رنسانس است. یعنی زمانی که تفکر عمومی در حال پشت‎سر گذاشتن برخی از آموزه‎های سختگیرانه و ریاضت‎مآبانه کلیسا بود. زمانی که کشف قواعد فیزیکی دنیا آغاز شده و سنت‎های مختلف به چالش کشیده شد. یکی از نتایج این تغییر رویکرد به دنیا این بود که نشیمن‌های سخت سنگی و چوبی نیز رو به نرم‌تر شدن گذاشت.

تاریخچه مبل در جهان

تاریخچه مبل در جهان. یک بار دیگر، به ما نشان داد که چطور ارزش‎های اجتماعی بر تولیدات یک جامعه، نحوه مصرف آن‌ها و نگاه عمومی به آن تولیدات تاثیر می‎گذارد. حالا که دیگر احساس راحتی در خانه، منفی و نفسانی نبود. پس باید این راحتی به عموم افراد معرفی می‌شد. و این گونه شد که صندلی‌هایی بهتر از نسخه‎های پیشین و نیز مبلمان  وارد بازار شد. این یعنی تغییر معماری داخلی خانه و اتاق‌ها به منظور هماهنگ شدن با این وسایل راحتی جدید.

تاریخچه پیدایش مبل

تاریخچه مبل چسترفیلد

تاریخچه مبل در جهان بدون نام افرادی چون «لرد فیلیپ استن هوپ» موسوم به کنت چهارم. چسترفیلد (۱۶۹۴-۱۷۷۳) کامل نمی‎شود. کسی که یک قطعه مبل به نام «مبل چسترفیلد» تا امروز نام او را زنده نگه‎ داشته ‎است.

این چهره برجسته در تاریخچه مبل جهان. همانطور که یک سیاستمدار، نویسنده و مدافع هنری بود. (والتر پسر او بود!) یک طراح مد و یک نوآور نیز بود. او قطعه مبلی را طراحی کرد که افراد زیادی بتوانند همزمان و در کنار هم روی آن بنشینند. بدون اینکه لباس‌هایشان چروک شود.

تعارف انگلیسی

کنت «چسترفیلد» که تعارف انگلیسی “آیا تمایل دارید صندلی‎ای انتخاب کنید؟” را به واقعیت نزدیکتر کرد.

چسترفیلد و مبلی که طراحی کرد مربوط به دوره‌ای موسوم به دوران «بازسازی» در انگلستان است.  شخصی به نام «اولیور کرمول» جمهوری‎ای ایجاد کرده بود که به تعالیم ریاضت مآبانه کلیسا توجه داشت. اما با درگذشت وی جمهوری سختگیرانه وی و دوره کرمولی نیز درگذشت و دوره بازسازی آغاز شد. خاندان سلطنتی تحت لوای پادشاه چارلز دوم بازسازی شد. لباس‌های پرزرق و برق نیز بازگشت. طراحی داخلی با استفاده از رنگ‌های پر جنب و جوش و پارچه‌های روان در مقابل طراحی سیاه-سفید- خاکستری و نه چندان راحت دوره کرومولی قرار گرفت.

تاریخچه پیدایش مبل

مبل چستر و دوران بازسازی

مبل چسترفیلد طراحی کلاسیک مبلمان ریشه در دوران بازسازی انگلستان دارد. آن زمان که صندلی‎ها باید با لباس‌های حجیم زنان و مردان آن زمان سازگار می‎بود.

این بار نیز تاریخچه مبل در جهان مورد دیگری از تاثیر ارزش‌های روز یک جامعه بر فضای زندگی و اشیای مورد استفاده در آن را پیش روی ما نهاد. مشاهده کردیم که چطور لرد چستر فیلد توانست ابتکاری به خرج دهد. تا مبلی راحت و کاربردی را برای زمانه‎ای که لباس‌های اشراف زادگان بسیار حجیم و چند لایه بود طراحی کند. این طراحی افسانه ای، موجب می‌شد که نجبا بدون اینکه معذب باشند. و یا شیوه سلوک و وقار آن‌ها خدشه‎دار شود. بتوانند با لباس‌های چند لایه خود به راحتی روی مبل بنشینند و برخیزند. بنابراین فضا به گونه‎ای شد که هر کسی که سری در سرها داشت باید ناگزیز از این نوع مبل نیز تهیه می‎کرد.

لمسه دوزی

مبل چسترفیلد با بدنه لمسه‎دار و دکمه‎دوزی شده و دسته‎های رولی. و نیز ارتفاع یکسان در بخش پشتی و دسته مبل، به جهت طراحی ماندگار و ارزش کاربردی بالا. تا امروز نیز عضو ثابت طراحی داخلی بسیاری از خانه‎ها باقی مانده است.

تاثیر لویی چهاردهم و پانزدهم بر تاریخچه مبل در جهان

تاریخچه مبل در جهان آنجا که در مورد هنر و راحتی در سال‌های میانه سده ۱۶۰۰ تا ۱۷۰۰ صحبت می‌‎کند. متضمن یک تغییر کانال از انگلستان به فرانسه است. آن هم به زمان لویی چهاردهم و جانشین او لویی پانزدهم. می‎توان گفت که این دو پادشاه انقلابی در عرصه مبلمان به وجود آوردند. در این دوران بود که صندلی راحتی به عرصه آمد. این دوران دقیقاً متضاد دوران قرون وسطا بود. کاخ، مرکز مد مبلمان اروپایی بود و همچنین مرکزی که سازندگان مبل را مورد حمایت قرار می‌داد. و بستری برای نوآوری ایجاد می‌کرد.

صندلی لویی چهاردهم

قطعاً همگی شما در مورد صندلی لویی چهاردهم شنیده‎اید. و نیز در مورد نیمکت‌های درازی که عملاً نمادی از آن دوره محسوب می‌شوند. البته در این دوره خود حیطه مبلمان نیز شروع به رشد کرد. و علت آن گردهمایی نجیب زادگان در دربار بزرگ شاه بود. زیرا آنها در این زمان نیاز به مبلمان مناسبی داشتند که روی آن احساس راحتی کنند.

نیکلاس دلارگلیهر

توصیف «نیکلاس دلارگلیهر» از لوئی چهاردهم (در حالت نشسته بر صندلی‎ای که نام او را به خود گرفته است) به همراه نوه بزرگ و جانشین او یعنی لوئی پانزدهم

وقتی نجیب زادگان با پول زیادی که در جیب دارند خواستار نشیمن راحتی هستند. این یعنی یک فرصت برای یک بازار و کسب و کار. و نتیجه چنین فرصتی ظهور اتاق‌های نشیمن و وسایلی همچون صندلی‌های راحتی و کاناپه بود.

هنگامی که تاکید بر نوآوری به عرصه مبلمان وارد شد. این ایده را تقویت کرد که مبلمان در عین راحت بودن، می‌تواند و باید کاملاً هنرمندانه نیز باشد. مبلمان به هویت و وضعیت صاحبان خانه گره خورد. و منعکس کننده انواع فعالیت‌هایی شد. که انجام آن‌ها هنگام حضور در منزل، برای ساکنان خانه مهم بود. این ایده در نهایت از سمت اشراف به سمت توده‌های مردم تسری پیدا کرد.

تاریخچه پیدایش مبل

ظهور اتاق نشیمن

سابقه وجود فضایی برای گردهم آمدن اعضای خانواده یا اعضای یک انجمن و یا کارکنان یک سازمان، به سپیده دم شکل‌گیری تمدن برمی‎گردد. اما ظهور اتاق نشیمن به شکلی که امروز می‌شناسیم. و وجود مبلمان یکی از عناصر تعریف کننده آن است. به موازات شکل‎گیری خانه‎های تک خانواده به وجود آمد. ایده استفاده از اتاق نشیمن مبله از طبقه نجبا به سوی عموم مردم گسترش پیدا کرد.

اتاق نشیمن

نجبا از اتاق نشیمن مبله برای کناره‎گیری از مشغولیت‎های روزمره و استراحت کردن استفاده می‌کردند. کارهایی همچون سیگار کشیدن، خواندن با صدای بلند و اجرای موسیقی همراه با یکدیگر. برخی از فعالیت‌هایی بود که در این اتاق انجام می‎شد.

مبل کوهان شتری

پیش از این از مبل چسترفیلد به تفصیل سخن گفتیم. یکی دیگر از مبل‎هایی که شایسته است هنگام صحبت در مورد « تاریخچه مبل در جهان» به آن بپردازیم. مبل‌هایی با پشتی‎های همچون کوهان شتر هستند. این مبل‌های زیبا با آراستگی بسیاری که در ساخت آن به کار رفته است، بیانگر سبک نئوگوتیک هستند.

گفتنی است استفاده از فنر مارپیچ در مبلمان-در سال ۱۸۵۰-موجب افزایش راحتی مبل‌ها شد.

تاریخچه پیدایش مبل

مبلمان در دوره ویکتوریا و ادوارد

پیش از این دیدیم که طراحی کاناپه «چستر‎فیلد». چطور از آداب و رسوم روز و نحوه لباس پوشیدن زنان و مردان در آن دوره زمانی متاثر شد. مبل ویکتوریا نیز از این قاعده مستثنا نبود. در آن دوره زنان از لباس‌های چند لایه سنگین استفاده می‎کردند.

استفاده زنان از گِن

زیر این لباسها نیز گن (لباسهای زیر سفتی که موجب آراسته‎تر به نظر رسیدن لباسهای رویی می‎شود) می‌پوشیدند. این نحوه لباس پوشیدن حتی می‎توانست نفس کشیدن را برای آن‌ها دشوار کند. گاه موجب غش کردن و بیهوشی شود و ناگفته پیداست که یک مبلمان راحت در چنین وضعیتی چقدر مغتنم است. گرچه امروزه چنین سبکی از مد خنده‎دار به نظر می رسد. اما مد رایج آن زمان بوده است و با وجودی که مناسب زنان نبوده، اما برای سازندگان مبل یک فرصت تجاری بوده است. دوره‌ای که از آن صحبت می‌کنیم دهه ۱۹۲۰ است که مد بانوان در حال شکل‎گیری است.

مبل بیهوشی

مبل بیهوشی دوره ویکتوریا با طراحی متفاوت «روکو». نوع طراحی آن که به صورت انتها باز است. امکان استراحت مناسب برای بانوانی که دچار غش شده بودند را فراهم می‎کرده است.

در همین اثنا مبلمان به عنوان یک مبنای اصلی در دکوراسیون خانه مطرح می‎شود. که با طراحی‎های منتج شده از دوره‎های پیشین کامل شده است. در این خصوص می‌توان به کاناپه های روکو با حکاکی های پیچ و خم‎دار اشاره کرد. سبک دیگری از مبلمان که باید در اینجا مورد اشاره قرار گیرد. مبل‌های سبک میسیون با زاویه‎های خوش‎نمای ۹۰ درجه است. یک طراحی مینیمالیستی که مقدمه سبک زیبایی‎شناسی جدیدی شد. که از اوایل قرن ۲۰ تا اواسط آن را در‎ بر‎ می‎گرفت.

طراحی مینیمالیسمی

مبلمانی با طراحی مینیمالیسمی که در مقابله با طراحی پیچ و خم‎دار سبک روکو قرار می‎گرفت. سرانجام منجر به شکل‎گیری مبلمان مدرن شد. این سبک مینیمالیستی تاثیر بزرگی در هنر، صنایع دستی و مدرنیسم گذاشت. امکان تولید انبوه مبلمان را فراهم کرد. چرا که بسیار ساده‎تر از طراحی‎های پرپیچ و خم و پر‎جزئیات سبک روکو بود.

آنچه گفته شد گویای ارزش بیشتر خطوط زاویه‌دار در طراحی مبلمان است. شاید علت چنین تغییر جهتی در عرصه مبلمان به حال و هوای فرهنگی آن دوره برگردد. که در حال شروع به حرکت از فانتزی‎های بسیار پر زیب و زینت به سمت زیبایی‌های انتزاعی‌تری بود. که توسط صنعت هدایت می‌شد و نقش و نگارهای الهام گرفته شده از طبیعت در دوره نئو‎گتیک – اواخر دهه ۱۸۰۰-  جای خود را به خطوط زاویه‎دار می‎داد.

شاید لازم باشد برای واکاوی علت این تغییر رویکرد در عرصه زیبایی‎شناختی، کمی در مورد مدرنیسم و نحوه ظهور آن در «تاریخچه مبل در جهان» صحبت کنیم. آیا موافقید؟

تاریخچه پیدایش مبل

مدرنیسم و مبلمان

مدرنیسم یک تغییر جدی در عرصه هنر ایجاد کرد و طرح‎های خیال‎پرور پیش از جنگ جهانی اول را به سمت طراحی‎هایی با حداقل نقش و تزیین برد. اگرچه ریشه های مدرنیسم بسیار پیشتر از آن شروع شده بود.

این تغییر رویکرد بزرگ نه تنها در عرصه مبلمان، بلکه در تمام جنبه‎های زندگی به وقوع پیوست. از هنر نقاشی گرفته تا ادبیات، موسیقی و معماری.

مبل‌های چند منظوره و زندگی پرسرعت امروزه

امروزه سرعت و پیچیدگی زندگی نسبت به گذشته بیشتر شده است. بنابراین بیش از گذشته نیازمند احساس راحتی در خانه هستیم از سوی دیگر شاهد کوچک شدن فضای خانه در شهرهای بزرگ هستیم. آیا در این خانه‌های کوچک می‌توان هم گنجه هم مبلمان و هم تخت و هم کتابخانه را گنجاند؟ اینجاست که دوباره همچون گذشته همانطور که پیش از این تاریخچه مبل در جهان برای ما روایت کرد اقتضائات روز موجب دگرگونی در عرصه مبلمان می‌شود و شاهد انوع مبلمان چند منظوره هستیم. مبل‌های بازشویی که به تختخواب تبدیل می‌شوند و آن‌ها را با نام مبل‌های تختخواب شو می‌شناسیم. مبلمان‌هایی که ترکیبی از مبل و گنجه، مبل و  کتابخانه و یا حتی مبل و میز هستند و …

تاریخچه پیدایش مبل

مبل های مناسب افراد مستاجر

امروزه علاوه بر خانواده‎هایی که در منازل استیجاری زندگی می‌کنند. افرادی نیز وجود دارند که در خانه‌های موقت اسکان می‌نمایند. همچون افرادی که به جهت کار یا ادامه تحصیلات به شهر دیگری سفر می‌کنند و ناگفته پیداست که این افراد ترجیح می‌دهند که وسایل کمتری داشته باشند. تا جابه جایی برای آنها راحت تر باشد و بنابراین مبلمانی کاربردی و راحت و در عین حال چندمنظوره، سبک و جمع و جور می‌تواند برای آن‌ها عالی باشد…

مبل های چند منظوره

شاید برایتان عجیب باشد که چطور یک ست مبلمان می‌تواند هم میز باشد هم تختخواب و هم گنجه و کتابخانه. به همین جهت با چند تصویر سعی می کنیم که ذهنیت روشنی از این موضوع خدمت خوانندگان مجله مبل و دکوراسیون نوژان مبل عرضه نماییم:

استفاده از مبل به عنوان تخت خواب

اولین چیزی که در تصویر بالا دیده می شود یک ست مبلمان است. اما این مبل‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که داخل آن‌ها یک فضای خالی وجود دارد که می‌توان از آن به عنوان گنجه استفاده کرد. قطعه جداگانه‌ای که به شکل میز طراحی شده است. عثمانی نام دارد که یک قطعه بسیار کاربردی است و البته امروزه آن را با عنوان پوف یا پاف مبل می‌شناسیم. عثمانی نیز به صورت گنجه طراحی شده است.

عثمانی یا پاف

عثمانی‌ها (ottoman) قطعاتی از مبلمان هستند که بی شک هرجا که از مبلمان کمجا صحبت می‌شود باید به آن‌ها نیز اشاره کرد. در تصویر زیر مشاهده می‌نمایید که چطور یک عثمانی هم میز است و هم با چسباندن آن به مبل یک تخت به وجود آمده است.

گفتنی است شما می توانید برای استفاده راحت تر از عثمانی به عنوان میز، در مواقع لزوم یک قطعه شیشه‌ای یا فلزی روی عثمانی قرار دهید.

تاریخچه پیدایش مبل

مبل یک نماد فرهنگی است

به جمله‌ای که تیتر کرده‌ایم فکر کنید. آیا با ما موافق هستید؟ توضیحات ما ممکن است شما را قانع کند. کاناپه کامل‌ترین نماد ما از آسایش است، حتی بیش از تخت. پناهگاه ما است.

مبلمان پایگاه مرکزی داخلی برای گردهمایی، هماهنگی و همبستگی است و به همین دلیل است که از آن به عنوان توتم بصری برای ارتباطات خانوادگی و دوستانه استفاده می‌شود.

کاناپه یعنی شما در خانه هستید، یعنی امنیت دارید یعنی می‌توانید در آرامش باشید و با دوستانتان و یا شخصی که دوستش دارید وقت بگذرانید و یا زمانی را با فیلم مورد علاقه خود و یا بازی ای که دوست دارید، سپری کنید و چه چیزی مهم‌تر از این‌هاست؟

مبل در خانه پناهگاه ما است

آیا هم اکنون شما نیز با ما موافق هستید که کاناپه و مبل، مأوا و پناهگاه ما است و نیز محل گردهمایی و یک نماد فرهنگی؟

و اما…آینده مبلمان به چه شکلی خواهد بود؟ صفحه جدیدی که در سال‌های آینده به تاریخچه مبل در جهان افزوده خواهد شد شامل چه چیزی خواهد بود؟ شاید مبلمان چوبی به جهت ملاحظات محیط ‎زیستی به تاریخ بپوندد و یا اینکه قطعاتی از مبلمان در سقف به کار گرفته شوند و توسط دکمه‌های نصب شده به دیوار در جای مناسبی روی زمین جاساز شوند و دوباره به سقف بازگردند همانطور که امروزه تمام اجزای یک مبلمان می‌توانند به شکل یک دیوار کاذب در گوشه‌ای از اتاق قرار گیرند… شما آینده عرصه مبلمان را چگونه پیش بینی می کنید؟